Η μελέτη της Ιστορίας μάς δίνει κάποιες πληροφορίες για το πως ο άνθρωπος έφτασε στη σημερινή του κατάσταση. Σύμφωνα με αυτήν, μια σειρά από «ιστορικά» γεγονότα και πρόσωπα παρενέβησαν στον ρου του ανθρώπινου γίγνεσθαι και του έδωσαν την κατεύθυνση που οδήγησε στην εποχή μας. Οι ιστορικοί υπογραμμίζουν κάποια από αυτά ως τα πλέον σημαντικά και καθοριστικά για τις ιστορικές εξελίξεις. Πόσο όμως ήταν πραγματικά σημαντικά και για ποια εξέλιξη πρόκειται;
Από την εποχή που έχουμε γραπτές μαρτυρίες και μπορούμε να παρακολουθήσουμε καλύτερα την πορεία του ανθρώπου, παρατηρούμε ότι αυτός συμβάδιζε στο πλευρό τού ποσοτικά ισχυρού και δικαίωνε τις επιλογές του αποδίδοντας του τιμή και μεγαλοπρέπεια.
Όποιος κατάφερνε να ξεχωρίσει ως ο πλέον δυνατός συγκέντρωνε γύρω του ένα σωρό άλλους. Καλλιτέχνες και επιστήμονες, ιερείς και τοξότες γίνονταν υπαξιωματικοί αυτού που η μόνη του αξία ήταν το αξίωμα της εξουσίας. Στρατεύοντας τους, υπέτασσε αυτούς που δεν του απέδιδαν φόρο υποτελείας. Έτσι μεγάλωνε την επικράτεια του και υπερισχύοντας μέσα στον χρόνο έδινε το στίγμα της εποχής του. Οι γραφιάδες φρόντιζαν να καταγράψουν τις εντολές του, τα έργα και τα κατορθώματα των ημερών του, για να μεταφερθούν σε κάθε άκρη της χώρας, σε κάθε στιγμή του χρόνου. Έτσι το πρόσωπο ή τα πρόσωπα αυτά έπαιρναν την ξεχωριστή τους θέση στην Ιστορία. Μέχρι τη στιγμή που κάποιος άλλος μοιραία θα τους ανέτρεπε.
Καμία αυτο-κρατορία τους δεν μπόρεσε να ξεφύγει από τον χρόνο και να αποκτήσει διάρκεια εντός του, παρά κρατούσε μόνο όσο μπορούσε να διαρκέσει η (αυτ)απάτη τής κατακτητικής ισχύος της.
Κάτι που στηρίζεται στην κατακτητική μπότα ενός "εγώ", (είτε αυτό το "εγώ" είναι ένα άτομο, είτε μία πόλη ή ένα έθνος), πατάει μόνο με το ένα πόδι στη γη. Μόνο το "εμείς", η συνέχεια με τον άλλο, (το άλλο πόδι), και όχι η υποταγή του, μπορεί να δώσει ευστάθεια και κίνηση. Όταν ο άλλος περνιέται για υποστήριγμα, κάποια στιγμή θα ξεγλιστρήσει από τα χέρια αυτού που τον κρατάει υποχείριο, θα αντιδράσει στο βάρος του ξένου σώματος που τον πλακώνει και αυτό μοιραία θα σωριαστεί.
Ο κατακτητής κάνει πάντα το λάθος να εκλαμβάνει κάποια στιγμή την υποστηριγμένη αστάθειά του για ευστάθεια και τότε ή εφησυχάζει ή υπερεκτιμώντας τις δυνάμεις του επιτίθεται αλόγιστα και ηττάται. Το λάθος αυτό συμβαίνει όταν το εγώ του έχει φορτωθεί τόσο πολύ με λάφυρα και έχει αποκτήσει τέτοιο βάρος που να νομίζει ότι έχει ενσωματώσει και την ίδια τη βαρύτητα° ότι την έχει οικειοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό που αποκλείεται να πέσει Η κατάληξή του είναι μοιραία. Επειδή μέχρι τη στιγμή του λάθους οι επιλογές του έχουν επιβεβαιωθεί από την εκβιασμένη συγκατάθεση των ανθρώπων που έχουν υποταχτεί σε αυτές, του είναι αδύνατον να τις αλλάξει, παρά τις θεωρεί βεβαιωμένες και ως προς την φύση των πραγμάτων, η οποία όμως, αργά ή γρήγορα, θα τον διαψεύσει, και η «ιστορική» του ακμή θα οδηγηθεί αναπόφευκτα στην παρακμή.
Εντωμεταξύ κάποιος άλλος έχει προετοιμασθεί να πάρει τη θέση του κατακτητή. Γειτνιάζοντας σ’ αυτή, δεν τη γνωρίζει καλά και εποφθαλμιά τη χλιδή της νομίζοντας τη για πλούτο. Έτσι, με την κατάλληλη ευκαιρία ορμά να την καταλάβει και θρονιάζεται με τη σειρά του στο ίδιο ψέμα. Δεν μπορεί να αναγνωρίσει στην αστάθεια τού προηγούμενου το ριζικό του λάθος, παρά το νομίζει για ευκαιριακό και τρέχει να το εκμεταλλευτεί. Για να μην το επαναλάβει κάνει κάποιες επιφανειακές διορθώσεις στον τρόπο που ασκεί την εξουσία του, (διότι το έχει αντιληφθεί επιφανειακά και δεν έχει καταλάβει ότι το λάθος βρίσκεται στο ίδιο το γεγονός της εξουσίας). Στο τέλος και αυτός θα υποκύψει στο ίδιο σφάλμα με τον προηγούμενο και θα αντικατασταθεί από τον επόμενο κατακτητή, ίδιο και απαράλλαχτο με αυτόν.
Αυτές οι διορθώσεις των εκάστοτε υπερισχυόντων δίνουν συχνά τη ψευδαίσθηση της ιστορικής αλλαγής, ενώ δεν είναι τίποτε παραπάνω από παραλλαγές στο μανδύα της εξουσίας που προσαρμόζεται κάθε φορά στη μόδα της εκάστοτε εποχής.
Από τη βασιλεία της Μεσοποταμίας μέχρι την κυριαρχία των Η.Π.Α., από το 3000 π.Χ. μέχρι το 2000 μ.Χ., το μόνο που έχει αλλάξει είναι η μετατόπιση των κέντρων που ελέγχουν τον άνθρωπο και τον εμποδίζουν να εξελιχθεί στον χρόνο. Το χθες με το σήμερα δεν διαφέρουν ουσιαστικά σε τίποτε και 5000 χρόνια ιστορίας δεν είναι παρά μία στιγμή καθηλωμένη στο δεκανίκι της εξουσίας.
Αν η Ιστορία συνεχίσει να διδάσκεται σαν δυναμική πορεία και δεν αποκαλύπτεται σαν ουσιαστική στασιμότητα, τότε το μόνο δίδαγμά της θα είναι για μεν τους αδύναμους η μοιρολατρία, για δε τους δυνατούς η επιδίωξη της εξουσίας. Οι αδύναμοι, αποδεχόμενοι την Ιστορία σαν την πραγματικότητα των αιώνων και όχι σαν το ψέμα μιας στιγμής, δεν θα μπορούν παρά να υποκύψουν στο βάρος της. Οι δυνατοί, γαλουχημένοι με παραδείγματα ιστορικών προσώπων, (που αντί για προσωρινά, θεωρούνται «αθάνατα»), θα θελήσουν να τα μιμηθούν.
Μόνο αν η ιστορία πάρει το σωστό της μέγεθος, θα μπορέσουμε να μετακινήσουμε τον όγκο της που μας πλακώνει, αυτή τη σώρευση του ψεύδους που περνιέται για ροή της αλήθειας. Όσο θα αποδεχόμαστε τον παραλογισμό της σαν λογική (ιστορική) αναγκαιότητα, η βούλησή μας θα εγκλωβίζεται και η σκέψη μας θα παγιδεύεται° το μόνο που θα μας απομένει θα είναι να περιμένουμε τον επόμενο κατακτητή μας.
Η μέχρι τώρα ιστορία δεν κινήθηκε τόσο ως προς την αναγκαιότητα του ανθρώπου να πλουτίσει, (με την ουσιαστική έννοια), όσο ως προς την υφαρπαγή του πλούτου από τους νικητές, και γι'αυτό ακριβώς τον λόγο ο άνθρωπος δεν προόδευσε ιδιαίτερα όλα αυτά τα χρόνια, εκτός σε θέματα τεχνικού λόγου (τεχνολογικά). Κάθε άλλος λόγος που δεν ασχολούταν με την ποσότητα, αλλά επικαλείτο την ποιότητα, δεν πέτυχε πολλά, παρά μόνο ελάχιστες αλλαγές κι αυτές κυρίως στην εξωτερική-αισθητική πλευρά της ανθρώπινης πραγματικότητας.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι έχουν γίνει ελάχιστα. Η ιστορία δεν ήταν γεμάτη από την παρουσία του ανθρώπου, τα χρόνια της δεν ήταν γεμάτα από τον παλμό του, αλλά μόλις που σήμαιναν τον αδύναμο σφυγμό του. Η παθητική αποδοχή του παρελθόντος υποθάλπει αυτή την έλλειψη ρυθμού και συνεργεί στην παράταση της αρρυθμίας με κίνδυνο να πάθουμε στο μέλλον ιστορικό έμφραγμα. Μόνο η ενεργητική διεκδίκηση του παρόντος ως προς την ουσία μας, (και όχι την εξουσία), και η προσάρτηση τού σήμερα στο άρμα του χρόνου, μπορεί να μας ξεκολλήσει από το βάλτωμα της ιστορίας.
Το μόνο δυνατό μάθημα που μπορούμε να πάρουμε από την Ιστορία, το μόνο μάθημα που μπορεί να δώσει στη δύναμή μας κάποια δυνατότητα, είναι ότι η πορεία της δεν είναι δικαιωμένη στον χρόνο, αλλά αδικαιολόγητα στάσιμη. Η επαναληπτικότητά της, (η εναλλαγή των εξουσιαστών στο μακάβριο μοτίβο ακμή-παρακμή), δεν έχει τίποτε να κάνει με την κυκλικότητα του χρόνου της φύσης, (την κυκλική εναλλαγή των εποχών της), και ακριβώς επειδή δεν είναι τεκμηριωμένη ως προς αυτήν, δεν είναι και αναπόφευκτη. Εφόσον δεν είναι αναπόφευκτη, μπορούμε, λοιπόν, να την αποφύγουμε κάνοντας το βήμα που θα μας βγάλει από τον φαύλο κύκλο των εξουσιαστών και θα μας επαναφέρει στην τροχιά του γίγνεσθαι. Κάθε συζήτηση που δεν ενδιαφέρεται για το πως θα αποδεσμευτούμε από αυτήν την απαράδεκτη ιστορία, αλλά αναλίσκεται στο να βρει τρόπους να βολευτούμε εντός της, (προβλέποντας ακόμη και τους επόμενους δυνάστες μας), είναι καταδικαστέα. Τον χρόνο που χάνουμε φιλολογώντας την ιστορία, κάποιος τον εκμεταλλεύεται για να την επαναλάβει.
Όσο παραμένουμε στο περιθώριο του χρόνου και δεν διεκδικούμε το γέμισμά του με την παρουσία μας, καμιά έκπληξη δεν θα μας περιμένει, παρά μόνον η πλήξη της ιστορίας.
Από την εποχή που έχουμε γραπτές μαρτυρίες και μπορούμε να παρακολουθήσουμε καλύτερα την πορεία του ανθρώπου, παρατηρούμε ότι αυτός συμβάδιζε στο πλευρό τού ποσοτικά ισχυρού και δικαίωνε τις επιλογές του αποδίδοντας του τιμή και μεγαλοπρέπεια.
Όποιος κατάφερνε να ξεχωρίσει ως ο πλέον δυνατός συγκέντρωνε γύρω του ένα σωρό άλλους. Καλλιτέχνες και επιστήμονες, ιερείς και τοξότες γίνονταν υπαξιωματικοί αυτού που η μόνη του αξία ήταν το αξίωμα της εξουσίας. Στρατεύοντας τους, υπέτασσε αυτούς που δεν του απέδιδαν φόρο υποτελείας. Έτσι μεγάλωνε την επικράτεια του και υπερισχύοντας μέσα στον χρόνο έδινε το στίγμα της εποχής του. Οι γραφιάδες φρόντιζαν να καταγράψουν τις εντολές του, τα έργα και τα κατορθώματα των ημερών του, για να μεταφερθούν σε κάθε άκρη της χώρας, σε κάθε στιγμή του χρόνου. Έτσι το πρόσωπο ή τα πρόσωπα αυτά έπαιρναν την ξεχωριστή τους θέση στην Ιστορία. Μέχρι τη στιγμή που κάποιος άλλος μοιραία θα τους ανέτρεπε.
Καμία αυτο-κρατορία τους δεν μπόρεσε να ξεφύγει από τον χρόνο και να αποκτήσει διάρκεια εντός του, παρά κρατούσε μόνο όσο μπορούσε να διαρκέσει η (αυτ)απάτη τής κατακτητικής ισχύος της.
Κάτι που στηρίζεται στην κατακτητική μπότα ενός "εγώ", (είτε αυτό το "εγώ" είναι ένα άτομο, είτε μία πόλη ή ένα έθνος), πατάει μόνο με το ένα πόδι στη γη. Μόνο το "εμείς", η συνέχεια με τον άλλο, (το άλλο πόδι), και όχι η υποταγή του, μπορεί να δώσει ευστάθεια και κίνηση. Όταν ο άλλος περνιέται για υποστήριγμα, κάποια στιγμή θα ξεγλιστρήσει από τα χέρια αυτού που τον κρατάει υποχείριο, θα αντιδράσει στο βάρος του ξένου σώματος που τον πλακώνει και αυτό μοιραία θα σωριαστεί.
Ο κατακτητής κάνει πάντα το λάθος να εκλαμβάνει κάποια στιγμή την υποστηριγμένη αστάθειά του για ευστάθεια και τότε ή εφησυχάζει ή υπερεκτιμώντας τις δυνάμεις του επιτίθεται αλόγιστα και ηττάται. Το λάθος αυτό συμβαίνει όταν το εγώ του έχει φορτωθεί τόσο πολύ με λάφυρα και έχει αποκτήσει τέτοιο βάρος που να νομίζει ότι έχει ενσωματώσει και την ίδια τη βαρύτητα° ότι την έχει οικειοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό που αποκλείεται να πέσει Η κατάληξή του είναι μοιραία. Επειδή μέχρι τη στιγμή του λάθους οι επιλογές του έχουν επιβεβαιωθεί από την εκβιασμένη συγκατάθεση των ανθρώπων που έχουν υποταχτεί σε αυτές, του είναι αδύνατον να τις αλλάξει, παρά τις θεωρεί βεβαιωμένες και ως προς την φύση των πραγμάτων, η οποία όμως, αργά ή γρήγορα, θα τον διαψεύσει, και η «ιστορική» του ακμή θα οδηγηθεί αναπόφευκτα στην παρακμή.
Εντωμεταξύ κάποιος άλλος έχει προετοιμασθεί να πάρει τη θέση του κατακτητή. Γειτνιάζοντας σ’ αυτή, δεν τη γνωρίζει καλά και εποφθαλμιά τη χλιδή της νομίζοντας τη για πλούτο. Έτσι, με την κατάλληλη ευκαιρία ορμά να την καταλάβει και θρονιάζεται με τη σειρά του στο ίδιο ψέμα. Δεν μπορεί να αναγνωρίσει στην αστάθεια τού προηγούμενου το ριζικό του λάθος, παρά το νομίζει για ευκαιριακό και τρέχει να το εκμεταλλευτεί. Για να μην το επαναλάβει κάνει κάποιες επιφανειακές διορθώσεις στον τρόπο που ασκεί την εξουσία του, (διότι το έχει αντιληφθεί επιφανειακά και δεν έχει καταλάβει ότι το λάθος βρίσκεται στο ίδιο το γεγονός της εξουσίας). Στο τέλος και αυτός θα υποκύψει στο ίδιο σφάλμα με τον προηγούμενο και θα αντικατασταθεί από τον επόμενο κατακτητή, ίδιο και απαράλλαχτο με αυτόν.
Αυτές οι διορθώσεις των εκάστοτε υπερισχυόντων δίνουν συχνά τη ψευδαίσθηση της ιστορικής αλλαγής, ενώ δεν είναι τίποτε παραπάνω από παραλλαγές στο μανδύα της εξουσίας που προσαρμόζεται κάθε φορά στη μόδα της εκάστοτε εποχής.
Από τη βασιλεία της Μεσοποταμίας μέχρι την κυριαρχία των Η.Π.Α., από το 3000 π.Χ. μέχρι το 2000 μ.Χ., το μόνο που έχει αλλάξει είναι η μετατόπιση των κέντρων που ελέγχουν τον άνθρωπο και τον εμποδίζουν να εξελιχθεί στον χρόνο. Το χθες με το σήμερα δεν διαφέρουν ουσιαστικά σε τίποτε και 5000 χρόνια ιστορίας δεν είναι παρά μία στιγμή καθηλωμένη στο δεκανίκι της εξουσίας.
Αν η Ιστορία συνεχίσει να διδάσκεται σαν δυναμική πορεία και δεν αποκαλύπτεται σαν ουσιαστική στασιμότητα, τότε το μόνο δίδαγμά της θα είναι για μεν τους αδύναμους η μοιρολατρία, για δε τους δυνατούς η επιδίωξη της εξουσίας. Οι αδύναμοι, αποδεχόμενοι την Ιστορία σαν την πραγματικότητα των αιώνων και όχι σαν το ψέμα μιας στιγμής, δεν θα μπορούν παρά να υποκύψουν στο βάρος της. Οι δυνατοί, γαλουχημένοι με παραδείγματα ιστορικών προσώπων, (που αντί για προσωρινά, θεωρούνται «αθάνατα»), θα θελήσουν να τα μιμηθούν.
Μόνο αν η ιστορία πάρει το σωστό της μέγεθος, θα μπορέσουμε να μετακινήσουμε τον όγκο της που μας πλακώνει, αυτή τη σώρευση του ψεύδους που περνιέται για ροή της αλήθειας. Όσο θα αποδεχόμαστε τον παραλογισμό της σαν λογική (ιστορική) αναγκαιότητα, η βούλησή μας θα εγκλωβίζεται και η σκέψη μας θα παγιδεύεται° το μόνο που θα μας απομένει θα είναι να περιμένουμε τον επόμενο κατακτητή μας.
Η μέχρι τώρα ιστορία δεν κινήθηκε τόσο ως προς την αναγκαιότητα του ανθρώπου να πλουτίσει, (με την ουσιαστική έννοια), όσο ως προς την υφαρπαγή του πλούτου από τους νικητές, και γι'αυτό ακριβώς τον λόγο ο άνθρωπος δεν προόδευσε ιδιαίτερα όλα αυτά τα χρόνια, εκτός σε θέματα τεχνικού λόγου (τεχνολογικά). Κάθε άλλος λόγος που δεν ασχολούταν με την ποσότητα, αλλά επικαλείτο την ποιότητα, δεν πέτυχε πολλά, παρά μόνο ελάχιστες αλλαγές κι αυτές κυρίως στην εξωτερική-αισθητική πλευρά της ανθρώπινης πραγματικότητας.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι έχουν γίνει ελάχιστα. Η ιστορία δεν ήταν γεμάτη από την παρουσία του ανθρώπου, τα χρόνια της δεν ήταν γεμάτα από τον παλμό του, αλλά μόλις που σήμαιναν τον αδύναμο σφυγμό του. Η παθητική αποδοχή του παρελθόντος υποθάλπει αυτή την έλλειψη ρυθμού και συνεργεί στην παράταση της αρρυθμίας με κίνδυνο να πάθουμε στο μέλλον ιστορικό έμφραγμα. Μόνο η ενεργητική διεκδίκηση του παρόντος ως προς την ουσία μας, (και όχι την εξουσία), και η προσάρτηση τού σήμερα στο άρμα του χρόνου, μπορεί να μας ξεκολλήσει από το βάλτωμα της ιστορίας.
Το μόνο δυνατό μάθημα που μπορούμε να πάρουμε από την Ιστορία, το μόνο μάθημα που μπορεί να δώσει στη δύναμή μας κάποια δυνατότητα, είναι ότι η πορεία της δεν είναι δικαιωμένη στον χρόνο, αλλά αδικαιολόγητα στάσιμη. Η επαναληπτικότητά της, (η εναλλαγή των εξουσιαστών στο μακάβριο μοτίβο ακμή-παρακμή), δεν έχει τίποτε να κάνει με την κυκλικότητα του χρόνου της φύσης, (την κυκλική εναλλαγή των εποχών της), και ακριβώς επειδή δεν είναι τεκμηριωμένη ως προς αυτήν, δεν είναι και αναπόφευκτη. Εφόσον δεν είναι αναπόφευκτη, μπορούμε, λοιπόν, να την αποφύγουμε κάνοντας το βήμα που θα μας βγάλει από τον φαύλο κύκλο των εξουσιαστών και θα μας επαναφέρει στην τροχιά του γίγνεσθαι. Κάθε συζήτηση που δεν ενδιαφέρεται για το πως θα αποδεσμευτούμε από αυτήν την απαράδεκτη ιστορία, αλλά αναλίσκεται στο να βρει τρόπους να βολευτούμε εντός της, (προβλέποντας ακόμη και τους επόμενους δυνάστες μας), είναι καταδικαστέα. Τον χρόνο που χάνουμε φιλολογώντας την ιστορία, κάποιος τον εκμεταλλεύεται για να την επαναλάβει.
Όσο παραμένουμε στο περιθώριο του χρόνου και δεν διεκδικούμε το γέμισμά του με την παρουσία μας, καμιά έκπληξη δεν θα μας περιμένει, παρά μόνον η πλήξη της ιστορίας.
No comments:
Post a Comment