Monday, September 17, 2007

38. H ενέργεια, η εργασία, τα εργαλεία και το έργο

Το έργο κάθε γενιάς του ανθρώπου κληρονομείται με τη μορφή των εργαλείων που περνάνε στα χέρια της επόμενης προκειμένου αυτή να συνεχίσει υπό καλύτερες προϋποθέσεις, από ένα ανώτερο επίπεδο και μετά, το έργο της αναβάθμισης του πολιτισμού και της προσέγγισής του στον Λόγο.

Αυτό που πλεονάζει από κάθε φάση εργασίας του ανθρώπου και διοχετεύεται στους απογόνους του είναι τα εργαλεία που εντωμεταξύ έχει φτιάξει. Από τη φθαρτή του σάρκα τίποτε δεν απομένει. Η ενέργεια του, αν εξαντλούταν στη συντήρηση του σώματός του και στην αναπαραγωγή του μέσω των παιδιών, δεν παρήγαγε τίποτε ουσιαστικά καινούργιο, πέρα από το να επαναλαμβάνει τον εαυτό του στο διηνεκές, με αποτέλεσμα τη στασιμότητά του.

Αν το ανθρώπινο ον εξελίχθηκε, είναι επειδή, πέραν του να επαναλαμβάνεται, φρόντισε να προοδεύσει παραδίδοντας στους απογόνους του εκείνα τα εργαλεία που θα τους επέτρεπαν να κάνουν πιο αποδοτική τη δική τους εργασία.

Η πρόοδος του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της εργασίας του και η εργασία του είναι αποδοτική μέσω των εργαλείων που φτιάχνει πέραν του να ασχολείται με την επιβίωση και την αναπαραγωγή του.

Τα εργαλεία δεν είναι παρά πλεονάζουσα ενέργεια, η οποία έχει αποκρυσταλλωθεί, μέσω της εργασίας, σε ένα έργο που ξεπερνά την ανάγκη της στιγμής και ανοίγεται στον χρόνο. Δίνουν την ευ-καιρία στον εκάστοτε άνθρωπο να προχωρήσει πέραν της συγκυρίας του στον καιρό του, δηλαδή να γίνει καίριος μέσα στον χρόνο επικυρώνοντας το γίγνεσθαί του.

Η κάθε γενιά εκτός από τη δική της ενέργειας και τον δικό της χρόνο, έχει στη διάθεση της, μέσω των εργαλείων, ένα επί πλέον ποσό ενέργειας και χρόνου, που της έχει παραδοθεί από τους προηγούμενους και της επιτρέπει να διαπραγματευτεί το ποιοτικό της ζητούμενο από καλύτερη θέση.

Ο σύγχρονος, όμως, άνθρωπος, παρά τα τόσο εξελιγμένα εργαλεία που διαθέτει, δεν καλυτερεύει ανάλογα και υπολείπεται σημαντικά των δυνατοτήτων τους.

Αν στην ενέργεια που διαθέτει η σημερινή ανθρωπότητα προσθέταμε την ενέργεια που έρχεται από το χθες, τότε το προκύπτον έργο θα έπρεπε να ήταν πολλαπλάσιο από αυτό που τελικά παράγεται. Κάπου, λοιπόν, πρέπει να υπάρχει ένα χάσμα που απορροφά ένα σημαντικό ποσό ενέργειας αφήνοντας να φανεί κάτι ελάχιστο σε σχέση με το αναμενόμενο.

Κάθε πρωί εκατομμύρια άνθρωποι πάνε να δουλέψουν και κάθε βράδυ είναι πάλι στα ίδια, λες και αυτό το χάσμα δεν λέει να κλείσει με τίποτε. Τόση εργασία και τόση προσπάθεια για να καταλήξουν πάλι στην απορία {την «απορία» με την διπλή σημασία της στα ελληνικά, που σημαίνει και φτώχεια και ερώτημα}.*

Από ό,τι φαίνεται, αυτοί που κατασκεύασαν τα εργαλεία δεν φρόντισαν συνάμα να κατοχυρώσουν τη χρήση τους στη δικαιούχα κοινότητα και προς όφελός της° έτσι, αυτά πέρασαν στα χέρια μερικών επιτήδειων που τα χρησιμοποίησαν για να μεγιστοποιήσουν το δικό τους όφελος. Οπότε, αυτοί οι λίγοι πλούτισαν και οι υπόλοιποι κέρδισαν ελάχιστα σε σχέση με αυτά που δικαιούταν.

Το κακό ξεκινά, πάλι, από τη μετάθεση της ευθύνης. Ο εργάτης που κατασκεύασε κάτι, μετέθεσε την ευθύνη της διαχείρισής του σε κάποιον άλλο, με την προσδοκία ότι αυτός θα του επέστρεφε το κέρδος της εκμετάλλευσης του έργου του. Το ποσό, όμως, που του επεστράφη ήταν ελάχιστο σε σχέση με αυτό που δικαιούταν, εφόσον, μη ελέγχοντας την εκμετάλλευση δεν μπορούσε να ελέγξει κατά πόσο αυτή ήταν προσοδοφόρα και έτσι δεν μπορούσε να τεκμηριώσει την απαίτησή του. Ο εκμεταλλευτής του έργου, αφού απέκτησε το δικαίωμα να διαπραγματεύεται ανεξέλεγκτα κάτι που δεν έφτιαξε ο ίδιος, ήταν δύσκολο να υπαναχωρήσει από το κεκτημένο του και να μοιράσει δίκαια τα κέρδη της χρήσης του.

Στην περίπτωση που το παραγόμενο έργο της εργασίας ήταν ένα εργαλείο, τότε ο εκμεταλλευτής του, πέραν του να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία του εργαλείου, εκμεταλλεύτηκε και την ευκαιρία της ευκαιρίας καιροσκοπώντας πάνω στον επιπλέον χρόνο που του παρείχε το γεγονός του εργαλείου. Οπότε, ο χρόνος που κερδίζονταν με το εργαλείο θησαυρίζονταν στα σεντούκια ελαχίστων και αχρηστευόταν σαν συντελεστής προόδου.

Το συμπέρασμα της μετάθεσης της ευθύνης του έργου από τον εργάτη στον εκμεταλλευτή ήταν το χαμηλότερο κάθε προσδοκίας κέρδος για την κοινότητα και η διάψευση τών δυνατοτήτων της εργασίας. Αντί η μετάθεση να μεγιστοποιήσει την αποτελεσματικότητα, (όπως εσφαλμένα υπέθεσε ο εργάτης και παραχώρησε το έργο του σε ένα υποθετικά αποτελεσματικότερο άτομο), την ελαχιστοποίησε.

Τα βήματα που έκανε η ανθρωπότητα, συγκρινόμενα με την ώθηση των εργαλείων της, δεν είναι παρά ένα σημειωτόν. Το ελάχιστο που έχει προχωρήσει προήλθε από το ελάχιστο μέρισμα που της παραχωρήθηκε στο τέλος της χρήσης του κάθε εργαλείου, αφού βέβαια τον ισολογισμό τής χρήσης δεν τον συνέταξαν όλοι από κοινού, αλλά μόνον οι λογιστές των εκμεταλλευτών.

Η «μαύρη τρύπα» που ανοίγει ανάμεσα στην ενισχυμένη από τα εργαλεία εργασία και στο ισχνό αποτέλεσμά της, οφείλεται στην παρεμβολή των εργολαβικών παρασίτων στην παραγωγική διαδικασία τα οποία απομυζούν τους χυμούς της στεγνώνοντας τον άνθρωπο από τη ροή της ενέργειάς του και τον αρρωσταίνουν.

Η απόσταση που χωρίζει τον κάθε εργαζόμενο από το αποτέλεσμα της εργασίας του είναι πια τόσο μεγάλη που αυτός δεν μπορεί να διακρίνει το παράγωγο της ενέργειάς του. Νοιώθει, έτσι, ελάχιστα γόνιμος. Το γεγονός αυτό του στερεί τα κίνητρα να μεγιστοποιήσει την εργασία του, μιας και η υποταγή του στην παραγωγική διαδικασία τού έμαθε ότι δεν έχει να κερδίσει παρά ελάχιστα σε σχέση με αυτά που θα δώσει.

Η συναίσθηση της ματαιότητας εμποδίζει τη μεγαλουργία αφού ο εργάτης θεωρεί την εργασία ένα αναπόφευκτο βάρος το οποίο πρέπει υποχρεωτικά να σηκώσει για να πληρώσει τα χρέη του**.

Κανένα εργαλείο δεν μπορεί να ανασηκώσει με τον μοχλό του τον πολιτισμό, αν δεν αναπτερώνει τη ψυχή συνδράμοντας στην ενότητα. Η πράξη της ενότητας καλεί στη σύγκλιση της εργασίας και του παραγόμενου έργου, στην προσέγγιση του εργάτη και του προϊόντος του, στην ταύτιση του μέσου και του σκοπού, στην αμεσότητα.

Η επιπλέον ενέργεια που μας διαθέτουν τα εργαλεία, καθίσταται άχρηστη όταν δεν διοχετεύεται στη σύγκλισή μας, αλλά παροχετεύεται σε αυτούς που καλλιεργούν την απόστασή μας και μετά αποχετεύεται αχρηστεμένη στη φύση αχρηστεύοντας τη.

Μπορεί τα εργαλεία να είναι αποτέλεσμα της εργασίας, αλλά η εργασία χωρίς τη φύση δεν θα μπορούσε να παράγει τίποτε. Η πρώτη ύλη κάθε προϊόντος έχει δοθεί από αυτήν. Μαγεμένοι από τα εργαλεία που έχουμε κατασκευάσει, ξεχνάμε την καταγωγή τους νομίζοντας ότι αυτά από μόνα τους είναι αρκετά να υποστηρίξουν την αυτάρκεια μας. Τα εργαλεία από μόνα τους όχι μόνο έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή να λύσουν το πρόβλημα της ανέχειάς μας, αλλά επιμένοντας να τα πολλαπλασιάζουμε, μπας και πολλαπλάσια λύσουν το πρόβλημα, το δυσχεραίνουμε προσθέτοντας μας ένα επιπλέον κόστος. Ό,τι φτιάχνουμε κοστίζει στη φύση και όταν αυτό το αγνοούμε, κινδυνεύει να χρεοκοπήσει αυτή που είναι ο πραγματικός «εργοδότης» όλων.

Η προτεραιότητα του σύγχρονου ανθρώπου δεν είναι τόσο ο πολλαπλασιασμός τον εργαλείων του, όσο η σωστή χρήση των ήδη υπαρχόντων.

Το κύριο ερώτημα που τίθεται στην εργασία δεν είναι πώς να συνεχίσει να παράγει έργο, αλλά πώς να αποκαταστήσει τη συνέχεια της απαλλασσόμενη από την παρασιτική εμμεσότητα όσων παρεμβάλλονται για να απομυζούν τους καρπούς της αποτρέποντας την ενέργεια από τη μεγαλουργία της.


* Το βράδυ που έρχεται χωρίς να φέρνει κάποιο συμ-πέρασμα της μέρας, θέτει αμείλικτα ερωτήματα, που τα αποκαμωμένα από τη δουλειά άτομα δυσκολεύονται να απαντήσουν και έτσι βυθίζονται μπροστά στις τηλεοράσεις τους για να νοιώσουν μία κάποια κοινότητα στην κακομοιριά τους και να παρηγορηθούν. Οι πιο ανήσυχοι μπορεί να προτιμούν άλλες διασκεδάσεις που να αποσπούν τη σκέψη από την έγνοια της ημέρας, αλλά η διασκέδαση που δεν ξυπνάει στον άνθρωπο την ορμή της ζωή, αλλά τον αποχαυνώνει για να μπορέσει να κοιμηθεί το βράδυ μιας ημέρας που δεν έζησε, δεν τον βγάζει από την πλήξη, παρά τον νανουρίζει με χασμουρητά.

** Θα μπορούσε πολύ απλά να μην πληρώσει τα χρέη του, αφού όχι μόνο δεν χρωστάει τίποτε, αλλά μάλλον του χρωστάνε, αν δούμε τη χρήση της εργασίας στο σύνολό της. Αν, βέβαια, δεν πληρώσει μόνο ένας, θα υποστεί συνέπειες, αν, όμως, δεν πληρώσουν πολλοί τις συνέπειες δεν θα τις υποστούν αυτοί, αλλά όσοι κερδοσκοπούν εις βάρος τους.

No comments: